Chưa khẳng định đã ăn được hải sản hay chưa

Nước biển miền Trung an toàn cho tắm biển và nuôi trồng thủy sản

11h20, ông Trần Hồng Hà, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường kết luận, trong hội nghị hôm nay, với mong muốn giải quyết được câu hỏi về môi trường biển đã an toàn chưa, cá đã ăn được chưa, vùng biển nào đã an toàn, hội nghị đã nhận được nhiều ý kiến của chuyên gia và quốc tế, đại diện các địa phương.

Thông qua việc trao đổi cởi mở, thẳng thắn, để làm sao những kết quả đảm bảo được tính trung thực, thẳng thắn, phục vụ mong mỏi của người dân. Những câu hỏi nêu ra đều được trả lời cụ thể, để chúng ta đi đến kết luận cuối cùng rằng biển miền Trung đã an toàn chưa?

Theo Bộ trường Trần Hồng Hà, mặc dù những công bố này chưa đạt được trọn vẹn mong muốn nhưng báo cáo này cũng là tín hiệu đáng mừng cho thấy diễn biến nước biển đang tốt dần lên, khả năng tự làm sạch đáng mừng của môi trường biển… Chúng ta khẳng định, môi trường biển miền Trung có thể tự làm sạch.

Các nhà khoa học cũng thận trọng trong vấn đề sức khỏe của người dân nên đã cân nhắc các yếu tố môi trường chưa giải thích được. Qua đó, khẳng định các hoạt động du lịch, thể thao dưới biển… đã hoàn toàn yên tâm, được chứng minh bằng các cơ sở khoa học xác đáng.

Tuy nhiên, còn nhiều câu hỏi như vệ sinh an toàn thực phẩm, các căn cứ hôm nay là nền tảng để nghiên cứu tiếp theo. Bộ Y tế sẽ giám sát các khu vực đánh bắt, có những đánh giá chính xác hơn, thận trọng hơn. Bộ Y tế sẽ công bố khi có cơ sở khoa học chính xác, cụ thể.

Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường cho rằng, với sự nỗ lực của Bộ, ngành, chính quyền Hà Tĩnh, chúng ta hoàn toàn có thể giám sát về môi trường đối với Formosa, kiểm soát để không xảy ra hiện tượng tương tự, để vùng biển miền Trung mãi mãi an toàn.

11h5, Đại diện Bộ NN&PTNT hướng dẫn các địa phương kê khai thiệt hại do sự cố môi trường và dự thảo đề án chuyển đổi nghề nghiệp cho ngư dân. Đồng thời Bộ cũng phối hợp với các cơ quan khác để khôi phục hệ sinh thái, phục hồi môi trường biển.

Đại diện Bộ Nông nghiệp mong Bộ Tài nguyên và Môi trường khoanh vùng các vùng biển chưa an toàn, cần theo dõi để Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn dễ theo dõi, phục vụ công tác lập đề án, hỗ trợ ngư dân khôi phục sản xuất, khôi phục môi trường biển.

10h50, theo kế hoạch, ông Đỗ Hữu Tuấn, Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm Bộ Y tế trình bày báo cáo về chất lượng an toàn đối với thủy sản, hải sản tại 4 tỉnh miền Trung. Tuy nhiên, ông Tuấn nói hiện chưa có kết quả chính xác đánh giá độ an toàn thủy sản; khi nào có kết luận chính xác sẽ phối hợp với Bộ NN&PTNT để công bố cụ thể.

Ông Đỗ Hữu Tuấn cho biết, dựa theo kết quả kiểm tra hiện trạng môi trường thì vùng biển các tỉnh miền Trung được đánh giá là an toàn.

Hội nghị hôm nay chủ yếu công bố về hiện trạng môi trường ở vùng ảnh hưởng của Formosa. Dựa theo kết quả này thì vùng biển các tỉnh miền Trung được đánh giá là an toàn, nồng độ các chất độc giảm dần. Kết quả từ tháng 6 đến nay, theo phân tích mẫu hải sản thì tất cả đều nằm trong giới hạn cho phép.

10h30, lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương nêu ý kiến.

Ông Đặng Quốc Khánh, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh nói, kết quả của Bộ Tài nguyên và Môi trường đưa ra đã phần nào giúp người dân ổn định tâm lý. Hy vọng trong thời gian tới, môi trường biển miền Trung sẽ phục hồi.

Ông Khánh đề nghị công bố rộng rãi kết quả nghiên cứu cho người dân biết; mời tổ chuyên gia về báo cáo với nhân dân Hà Tĩnh; tiếp tục giám sát và có những giải pháp yêu cầu Formosa phải nghiêm túc thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường, không để xảy ra thêm sai sót. Ông Khánh đề nghị Bộ Y tế cần công bố rõ việc an toàn với hải sản, Bộ Nông nghiệp trình bày phương án ổn định sản xuất.

Ông Lê Minh Ngân, Phó Chủ tịch tỉnh Quảng Bình, đề nghị các bộ ngành trả lời rõ ràng: Hải sản đã an toàn chưa? Vùng biển nào được phép đánh bắt?

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình thì đề nghị Bộ Y tế và Bộ Nông nghiệp công bố rõ ràng: Hải sản đã an toàn hay chưa? Vùng biển nào được phép đánh bắt? Đại diện Quảng Bình đề nghị Chính phủ và tỉnh Hà Tĩnh giám sát chặt chẽ hoạt động của Formosa.

Lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên - Huế cũng mong muốn Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố kết quả nghiên cứu rộng rãi để người dân được biết. Trong đó phải làm rõ nồng độ các chất độc trong hải sản như thế nào.

10h10, PGS.TS Phùng Chí Sỹ, Tổng thư ký Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường phản biện kết quả của nhóm nghiên cứ cứu. TS Sỹ cũng đánh giá kết quả của nhóm TS Mai Trọng Nhuận.

PGS.TS Phùng Chí Sỹ cho rằng, thời gian ngắn nữa, nếu không có nguồn thải vào thì biển sẽ trong sạch trở lại.

Ông Sỹ nêu quan điểm, về sự cố Formosa, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã đưa ra các bằng chứng xác thực để Formosa phải thừa nhận. Nhưng chúng ta phải xem xét về các chất đưa ra môi trường, chuyển hóa ra sao.

Về chất độc có nhiều loại, không tích tụ sinh học, không bài tiết được; nhưng phenol, xyanua bài tiết được. Phenol phân hủy chậm nên vẫn tồn tại trong cá theo xu hướng giảm dần. Trong thời gian ngắn nữa, nếu không có nguồn thải vào thì biển sẽ trong sạch lại.

Vấn đề bây giờ cần phải cải tạo môi trường, chặn nguồn xả và kiểm soát chặt chẽ không cho thải ra. Kết quả hôm nay giúp chúng ta giải quyết được nhiều vấn đề, như môi trường biển, du lịch, còn vệ sinh an toàn thực phẩm thì chúng ta cần thận trọng giải quyết tiếp.

9h45, Tiến sĩ Viện nghiên cứu từ Đức cho rằng, liên quan đến phương pháp lấy mẫu, phân tích, những phương pháp đã thực hiện mang tính khoa học cao ngang tầm với các phương pháp mà Mỹ và các nước châu Âu thực hiện nên kết quả đạt được cũng tin cậy. Liên quan các thông số về chất lượng nước, ông khẳng định an toàn tuyệt đối để phục vụ cho hoạt động bơi lội và thể thao dưới nước.

Bộ Tài nguyên - Môi trường cũng đang thực hiện cuộc đánh giá, quan trắc môi trường toàn diện. Đó là việc làm cần thiết, tuy nhiên, theo ông việc quan trắc cần phải mang tính tự động cao.

9h30, PGS. TS Nguyễn Du Hội nêu quan điểm, chúng ta cần xác định cụ thể rằng, hiện trạng môi trường biển hiện đã sạch chưa, người dân ăn cá được chưa, vùng biển nào đã an toàn? Chúng ta không thể nói chung chung mà cần nghiên cứu cụ thể hơn trong thời gian tới. Khoa học cần phải vào cuộc trực tiếp để giúp các nhà quản lý.

8h45, Thay mặt nhóm nghiên cứu, GS.TS Mai Trọng Nhuận, Đại học Quốc gia Hà Nội, trình bày báo cáo kết quả đánh giá hiện trạng môi trường biển tại 4 tỉnh miền Trung.

Theo GS.TS Mai Trọng Nhuận, nhóm chuyên gia đã sử dụng nhiều cách tiếp cận và phương pháp đánh giá, trong đó có việc lấy mẫu nước, lẫy mẫu trầm tích, mẫu mảng bám keo tụ... Đại diện tất cả các mẫu được phân tích trong phòng thí nghiệm, từ đó có kết quả đánh giá bước đầu.

Về chất lượng nước biển, các thông số đều nằm trong giới hạn cho phép theo QCVN 10 MT:2015/BTNMT về PH, tổng số chất rắn... Hàm lượng Cianua giảm dần từ tháng 5 đến tháng 6 ở Quảng Bình rồi giảm dần ở cuối Thừa Thiên Huế. Về hàm lượng Phenol trong nước, tháng 5 hàm lượng cao tập trung từ Hà Tĩnh đến Quảng Bình, đến tháng 6 Phenol phân tán và chuyển dịch sang Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, đến nay thì giảm dần.

Chất lượng nước biển có thông số nằm trong giới hạn cho phép tại các bãi tắm đều đạt quy chuẩn. Tổng Phenol trong trầm tích từ tháng 5 phân bố ở khu vực giáp ranh giữa Quảng Bình và Quảng Trị. Sau đó, hàm lượng Phenol phân bố ở Quảng Bình và Thừa Thiên Huế, Phenol trong trầm tích có xu hướng giảm dần.

Đến thời điểm này, khẳng định rằng chất lượng nước biển an toàn, chất lượng trầm tích nằm trong giới hạn cho phép. Nhưng ở vùng Sơn Dương Hà Tĩnh, một số vùng ở Quảng Bình gần bờ biển tập trung cao Phenol và Cianua cần được giám sát chặt chẽ.

Vấn đề khi nào người dân có thể ăn hải sản là câu hỏi quan trọng được nêu lên.

Về mảng keo tụ, trong các khu vực có rạn san hô và rạn đá ngầm được khảo sát trong tháng 6 vẫn còn hiện tượng lớp màng màu vàng bám trên bề mặt. Hệ sinh thái rạn san hô vào tháng 4, tháng 5 chết trắng, sau đó dần khôi phục và xuất hiện rong phủ tốt hơn. Đánh giá, 100% rạn san hô có dấu hiệu bị tẩy trắng một số vùng, nhưng sau đó có phục hồi. Đến thời điểm này không còn hiện tượng san hô chết hàng loạt như tháng 4, tháng 5

Trên cơ sở kết quả đánh giá hiện trạng, diễn biến và mức độ ô nhiễm môi trường biển các hệ sinh thái 4 tỉnh miền trung cho thấy, các thông số đặc trưng môi trường biển, trầm tích ở phần lớn các khu vực đã nằm trong giới hạn cho phép. Tuy nhiên, một số khu vực có dòng xoáy cục bộ (Sơn Dương, phía đông Nhật Lệ, Hòn Sơn Chài) có khả năng phân tán các chất trong nước, nên cần theo dõi chặt.

Về chất lượng hải sản đánh bắt, theo kết quả kiểm nghiệm đánh giá mức độ an toàn của mẫu hải sản cho thấy, hàm độ một số chất ô nhiễm giảm dần theo thời gian. Kiến nghị, cần theo dõi và đánh giá diễn biến chất lượng môi trường và các hệ sinh thái ven bờ biển khu vực miền trung và giám sát các dự án, khu công nghiệp...

8h, Tham gia và chủ trì Hội nghị có ông Trần Hồng Hà, Uỷ viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ TN&MT; ông Võ Tuấn Nhân, Thứ trưởng Bộ TN&MT; ông Nguyễn Văn Hùng, UVTU Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Trị; ông Châu Văn Minh, Viện trưởng Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Ngoài ra còn có Đại diện lãnh đạo Văn phòng Trung ương Đảng, Quốc hội, các Bộ, ban ngành, lãnh đạo các tỉnh miền Trung – nơi chịu ảnh hưởng trực tiếp của Formosa.

Mở đầu Hội nghị, ông Trần Hồng Hà, Bộ trưởng Bộ TN&MT nhấn mạnh, tháng 4/2016, vùng biển các tỉnh miền Trung xảy ra sự cố nghiêm trọng, cá biển chết hàng loạt. Sau đó, các bộ, ban ngành đã vào cuộc để tìm nguyên nhân. Ngày 28/6/2016, Công ty Formosa đã nhận trách nhiệm đã xả thải ra môi trường, chấp nhận đền bù thiệt hại và công khai xin lỗi nhân dân cả nước.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà phát biểu tại hội nghị

Bộ TNMT đã huy động lực lượng tham gia tìm nguyên nhân, Viện Hàn lâm Khoa học Công nghệ Việt Nam cũng vào cuộc để quan trắc môi trường biển.

"Quảng Trị là một trong bốn tỉnh chịu ảnh hưởng nghiêm trọng từ sự cố môi trường. Chúng tôi nhận thức rằng, người dân cần sớm được biết vùng biển nào sạch, vùng biển nào chưa sạch, hải sản nào sạch... Tại hội nghị này sẽ công bố báo cáo của các nhà khoa học sau thảm họa cá chết để làm rõ những vấn đề trên", ông Trần Hồng Hà nói.

Ông Nguyễn Văn Hùng, Uỷ viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Trị nói rằng, cần sớm có sự đánh giá về môi trường biển. "Để biết biển Quảng Trị nói riêng và 4 tỉnh miền Trung nói chung đã sạch chưa, từ đó chúng tôi mới có định hướng sinh kế tiếp theo cho người dân. Hôm nay chính thức công bố kết quả đánh giá hiện trạng môi trường biển, những luận cứ mà Bộ TNMT bấy lâu nay dày công nghiên cứu sẽ giúp Quảng Trị và các tỉnh khác có định hướng mới, ổn định đời sống nhân dân và có hướng phát triển kinh tế, sản xuất.

Sáng nay (22/8), Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) phối hợp cùng Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Đại học Quốc gia Hà Nội, UBND tỉnh Quảng Trị sẽ tổ chức hội nghị công bố kết quả đánh giá hiện trạng môi trường biển từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên - Huế.

Trước đó, sau khi xảy ra sự cố, Bộ TN&MT đã công bố liên tục kết quả quan trắc nước biển tại các bãi tắm ở 4 tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế. Kết quả quan trắc cho thấy, nước biển tại các bãi tắm này nằm trong giới hạn an toàn. Tuy nhiên, đây mới là kết quả quan trắc nước tầng mặt trong khi sự cố môi trường biển miền Trung xảy ra chủ yếu ở tầng đáy.

Ngày 30/6, Chính phủ đã công bố nguyên nhân cá chết hàng loạt tại 4 tỉnh miền Trung đầu tháng 4/2016 là do Formosa xả thải. Theo kết luận của Chính phủ, dựa trên cơ sở kết luận của các nhà khoa học, cơ quan chức năng, chất độc khiến cá chết hàng loạt được xác định là phenol và xyanua, hiđroxit sắt vượt quá mức cho phép. Chất độc này do Formosa Hà Tĩnh xả thải.

Tại Kỳ họp thứ 2, HĐND tỉnh Quảng Trị khóa VII vừa được tổ chức gần đây, các đại biểu cũng dành sự quan tâm rất lớn đối với những ảnh hưởng do Formosa gây ra. HĐND tỉnh đánh giá, việc Formosa xả thải đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế, xã hội các tỉnh miền Trung, trong đó có Quảng Trị. Dự báo, kinh tế-xã hội 6 tháng cuối năm cũng chịu ảnh hưởng. Nhiều đại biểu đã đặt câu hỏi liên quan đến vùng biển an toàn hay chưa? Cá biển khi nào ăn được? Tuy nhiên, ông Nguyễn Đức Chính, Chủ tịch UBND tỉnh này nói vấn đề này do Bộ TN&MT công bố.

Nhiều tàu thuyền đánh bắt gần bờ vẫn chưa thể ra khơi, hàng vạn ngư dân thất nghiệp.

Theo khảo sát của PV, thời gian qua, đời sống của bà con ngư dân các vùng ven biển vẫn còn khá nhiều khó khăn. Ngư dân có khai thác, đánh bắt trên biển, song hải sản vẫn tiêu thụ chậm, giá cả vẫn cầm chừng. Trong khi đó, tâm lý của người dân vẫn tỏ ra lo ngại về sự an toàn của hải sản đánh bắt từ biển.

Nhằm hỗ trợ ngư dân các vùng bị ảnh hưởng do hiện tượng cá chết, tỉnh Quảng Trị đã thực hiện nhiều giải pháp chuyển đổi sinh kế, hỗ trợ cho ngư dân. Tuy nhiên, bà con đã gắn bó với nghề biển từ bao đời nay, họ cần biết biển đã an toàn hay chưa để tiếp tục mưu sinh, đảm bảo cuộc sống. Hơn nữa, ngư dân chính là những “cột mốc sống” trên biển, góp phần quan trọng trong việc bảo vệ chủ quyền đất nước, lãnh thổ của Tổ quốc; họ không thể không ra biển.

Tại hội nghị lần này, Bộ TN&MT, Viện Hàn lâm khoa học Việt Nam, các nhà khoa học trong, ngoài nước và đại diện các địa phương chịu thiệt hại trong vụ Formosa xả thải sẽ cung cấp thông tin giúp người dân biết khu vực nào đã và chưa an toàn, tránh tâm lý hoang mang.

Nhóm phóng viên