Nguy cơ xung đột khi Mỹ chơi rắn với Trung Quốc ở Biển Đông

Rex Tillerson, người được Tổng thống đắc cử Trump đề cử vị trí Ngoại trưởng Mỹ. Ảnh: AP

Ngoại trưởng được đề cử Mỹ Rex Tillerson trong phiên điều trần trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ hôm qua tuyên bố hoạt động của Trung Quốc ở Biển Đông là "cực kỳ đáng lo ngại" và ông muốn ngăn Trung Quốc tiếp cận với các đảo nhân tạo nước này bồi đắp phi pháp ở Biển Đông, theo Reuters.

Các chuyên gia phân tích cho rằng quan điểm này của ông Tillerson thể hiện sự thống nhất trong lập trường của Tổng thống đắc cử Donald Trump và các quan chức Nhà Trắng được ông bổ nhiệm đối với các hoạt động của Trung Quốc trên Biển Đông. Trong cuộc họp báo diễn ra sau đó, ông Trump nói rằng Bắc Kinh đang "lấn lướt" Mỹ trên Biển Đông bằng cách xây dựng những "pháo đài khổng lồ".

Ankit Panda, chuyên gia phân tích của Diplomat, cho rằng những tuyên bố Ngoại trưởng được đề cử Tillerson đưa ra trong phiên điều trần về vấn đề Biển Đông là những gì mà ngay cả những quan chức Mỹ có lập trường cứng rắn nhất với Trung Quốc hiếm khi đề cập đến trước đây.

Theo Panda, với tuyên bố "không cho phép Trung Quốc tiếp cận các đảo nhân tạo ở Biển Đông", ông Tillerson nhiều khả năng ám chỉ khả năng sử dụng sức mạnh của không quân và hải quân Mỹ để ngăn chặn hoạt động của tàu chiến, máy bay Trung Quốc tại các đảo nhân tạo nước này bồi đắp phi pháp ở khu vực.

Đây sẽ là sự gia tăng rất lớn về cường độ của Mỹ, bởi hải quân nước này dưới thời Tổng thống Barack Obama chỉ thực hiện các hoạt động tuần tra bảo vệ tự do hàng hải trên Biển Đông, không hề có bất cứ hành động nào nhằm ngăn cản tàu chiến Trung Quốc qua lại trên vùng biển.

Panda khẳng định Trung Quốc triển khai vũ khí, đưa tàu chiến, máy bay tới các đảo nhân tạo phi pháp ở Biển Đông là hành động đi ngược lại luật pháp quốc tế, trái với phán quyết mà Tòa Trọng tài đã đưa ra hồi tháng 7 năm ngoái. Tuy nhiên cho đến nay Mỹ chưa đưa ra được cơ sở pháp lý nào để ngăn cản các phương tiện quân sự của Trung Quốc đi lại trên Biển Đông.

Tàu sân bay Mỹ hoạt động trên biển. Ảnh: USNI

Theo Panda, việc sử dụng biện pháp quân sự để ngăn chặn hành động của Trung Quốc trên Biển Đông rõ ràng sẽ là hành động khiến Bắc Kinh cảm thấy "mất mặt" và có phản ứng quyết liệt hơn. Ngoài ra, nó còn thách thức trực tiếp tới cái mà Trung Quốc cho là "lợi ích cốt lõi" của mình trên Biển Đông.

Dù Tillerson không nói rõ sẽ ngăn chặn Trung Quốc trên Biển Đông như thế nào, phương án này gần như không được giới chức Mỹ nhắc đến trước đây. Ngay cả Tổng thống đắc cử Trump, người nhiều lần kịch liệt lên án Trung Quốc, cũng chỉ muốn nhắm vào nước này trong lĩnh vực kinh tế và thương mại, chứ không phải là biện pháp quân sự.

Những quan chức có lập trường cứng rắn với Trung Quốc ở Washington, chẳng hạn như thượng nghị sĩ Marco Rubio, cũng không đưa ra những đề xuất mạnh như vậy. Trong khi muốn thay đổi hoàn toàn cách chính quyền Obama phản ứng với Bắc Kinh, Rubio cũng chỉ dừng lại ở việc đề xuất các biện pháp cấm vận mang tính trừng phạt nhắm vào Trung Quốc và đưa ra lập trường về chủ quyền của các thực thể trên Biển Đông.

Nếu Thượng viện Mỹ phê chuẩn đề xuất bổ nhiệm Tillerson làm Ngoại trưởng, Bắc Kinh chắc chắn sẽ rất lo lắng với những kế hoạch hành động trên Biển Đông của chính quyền mới ở Washington. 

Căng thẳng giữa Tổng thống đắc cử Mỹ và chính phủ Trung Quốc tới nay vẫn chưa bùng phát một cách trực tiếp, nhưng giới lãnh đạo Bắc Kinh dường như ngày càng lo lắng với nguy cơ Trump hiện thực hóa những lời đe dọa về việc đánh thuế cao với hàng hóa Trung Quốc, từ bỏ chính sách Một Trung Quốc, và đến giờ là thay đổi hoàn toàn lập trường của Washington đối với những tranh chấp trên Biển Đông.

"Nếu các lãnh đạo Trung Quốc tiếp tục suy nghĩ rằng Mỹ đang tăng cường nỗ lực thách thức họ, đặc biệt là vấn đề Biển Đông, nguy cơ nổ ra xung đột và chiến tranh trong khu vực càng trở nên lớn hơn", Panda nhấn mạnh.