Bỏ độc quyền nhập khẩu ô tô, nhưng cần minh bạch

Ô tô nhập khẩu Việt Nam nằm trong những nước có giá cao nhất thế giới.

Sáng 11/8, diễn đàn “Nhập ô tô: Giữ hay bỏ Thông tư 20” đã được tổ chức nhằm tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, chuyên gia kinh tế, cơ quan quản lý nêu ý kiến quanh Thông tư 20 của Bộ Công thương. Diễn đàn có sự tham dự của đại diện Bộ Kế hoạch & Đầu tư, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), các DN nhập khẩu ô tô nhỏ và vừa, các DN nhập khẩu ô tô Việt Nam…

Phát biểu tại diễn đàn, ông Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) cho rằng: Trong các hội nghị gần đây, Thủ tướng đã nhiều lần nhấn mạnh cần tạo môi trường tốt nhất cho doanh nghiệp, cần tạo hành lang đủ rộng cho doanh nghiệp hoạt động. Ở Việt Nam, cần quan tâm tới các loại lợi ích, chứ không tập trung cho một lợi ích nào cả. 

Ông Mại diễn giải: Chúng ta đã nhiều lần sửa đổi chính sách bảo hộ cho ngành ô tô. Cho đến thời điểm này tôi có thể nói chiến lược này đã hoàn toàn thất bại. 

“Tôi là người phản đối quan điểm Bộ tài chính, chúng ta rất sai khi để thuế xuất nhập khẩu chiếm 20-25% tổng thu nhập thuế nhà nước. Đó là tình trạng bất hợp lý vì ở các nước chủ yếu là thuế nội địa, thuế XNK chỉ chiếm từ 15-20% thôi”, ông Nguyễn Mại khẳng định.

Nhà nước muốn cân bằng thu nhập thì lại tăng thuế nhập khẩu, dùng thuế nhập khẩu để cân bằng ngân sách. Thủ tướng đã từng đánh giá rất cao việc này khi Bộ Tài chính cân bằng được ngân sách vì tăng thuế nhập khẩu, nhưng điều đó không công bằng với người tiêu dùng. Đây là lý do ô tô nhập khẩu Việt Nam nằm trong những nước có giá cao nhất thế giới. Tất cả những khập khiễng vừa rồi là do chúng ta không quan tâm đến lợi ích của người tiêu dùng. Nếu hội nhập mà chỉ chú ý đến lợi ích của nhà nước và doanh nghiệp thì đó là sai lầm nghiêm trọng. Bất kỳ hoạt động nào cũng phải chú đến lợi ích của người tiêu dùng, nhân dân.

Ông Nguyễn Mại phát biểu tại diễn đàn. Ảnh: Trần Hoàng

Kiến nghị bỏ Thông tư 20 nhưng kèm theo hàng rào kỹ thuật

Nhận định về Thông tư 20, ông Nguyễn Đông Phong, Phó trưởng phòng chất lượng xe cơ giới Cục Đăng kiểm Việt Nam cho rằng: Thông tư 20 ra đời trong bối cảnh để đảm bảo sự vận hành của thị trường ô tô, bên cạnh yêu cầu giảm nhập siêu. Thông tư 20 có một số quy định có ảnh hưởng trực tiếp tới việc nhập khẩu xe, mà cụ thể là việc ủy quyền chính hãng. Bản chất việc này sẽ tạo ra cả cái hay và chưa hay.

Những DN được cấp ủy quyền thì được thuận lợi, có ưu thế về mặt kỹ thuật. Nhưng lại làm hạn chế hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp vừa và nhỏ, điều này hạn chế chủ trương rất lớn của Chính phủ là tạo điều kiện môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển.

Các nước khác không có Thông tư tương tự như Thông tư 20 của Việt Nam. Họ không phân biệt lắp ráp với nhập khẩu, họ được đối xử tương đồng đặc biệt ở các nước phát triển. Nếu chúng ta bỏ Thông tư 20 với ủy quyền chính hãng, cuộc chơi sẽ mở hơn với tất cả nhưng ưu thế về kỹ thuật các DN nhỏ sẽ không bằng các DN chính hãng. Từ góc độ chuyên gia, có thể bỏ Thông tư 20, nhưng không bỏ hoàn toàn mà phải có hàng rào kỹ thuật. Ai đáp ứng được sẽ được chấp nhận. Tôi cũng muốn đưa ngành nghề nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp phương tiện vào ngành nghề có điều kiện.

Đáng lưu ý, một doanh nghiệp nhập khẩu xe chính hãng cũng đồng tình với việc bỏ Thông tư 20. Ông Đoàn Hiếu Trung, Giám đốc điều hành tập đoàn Regal Motor Cars, chuyên nhập khẩu và phân phối Rolls-Royce khẳng định: Hiện nay, người tiêu dùng là những khách hàng thông minh, họ có quyền tự lựa chọn. Nếu có tiền thì mua chính hãng, không thì họ sẽ chọn rẻ hơn. “Chúng tôi sẵn sàng ủng hộ việc bãi bỏ các điều kiện như đã nêu trong Thông tư 20, miễn sao pháp luật của chính phủ phải đảm bảo công bằng, minh bạch cho tất cả các doanh nghiệp”, ông Trung nói.

Ông Ngô Việt Dũng, Quản trị một diễn đàn ô tô xe máy lớn nhất Việt Nam (với hơn 300.000 người tham gia) nhận định: Chúng tôi cũng như khách hàng không quan tâm đến nguồn gốc của sản phẩm được ủy quyền hay không ủy quyền. Tôi không cho rằng các xe của công ty nhỏ lẻ nhập về không an toàn mà vấn đề là người tiêu dùng không được lựa chọn đầy đủ. 

Ông Dũng đề nghị: Nếu điều chỉnh Thông tư 20, thay vì điều chỉnh đối tượng được nhập khẩu mà thay vào đó điều chỉnh tiêu chuẩn của xe. Xe bán ra thị trường phải đáp ứng các điều kiện về bảo hành và cung cấp sản phẩm để xe có khả năng hoạt động tốt. Đơn cử như xe của Mỹ phải có cảm biến áp suất lốp còn Việt Nam không có quy định tương tự. Các hãng xe cần đặt riêng một dòng xe phù hợp với các điều kiện của Việt Nam.

Thay mặt cho tiếng nói của hàng nghìn khách hàng sử dụng ô tô, ông Dũng cho rằng: Các nhà quản lý hãy cố gắng xây dựng chính sách hướng vào đối tượng là cái xe, để tiêu chuẩn chất lượng tốt hơn.