Vì sao bão Dianmu không gây thiệt hại nặng như Mirinae

Tại cuộc họp Ban chỉ đạo phòng chống thiên tai ngày 20/8, ông Trần Quang Hoài, Tổng cục phó Thủy lợi cho biết bên cạnh cảnh báo từ trung ương thì ngư dân còn dựa vào kinh nghiệm để biết bão lớn hay không. Về Dianmu theo họ là dự báo đúng đường đi, vùng ảnh hưởng và lượng mưa, nhưng về gió giật không mạnh đến 12-14. "Dự báo là cơ sở để Ban chỉ đạo đưa xuống địa phương, nếu không sát thực tế thì rất khó có niềm tin của người dân", ông Hoài nói.

Ông Nguyễn Anh Dũng, Trưởng phòng Phòng chống thiên tai, Văn phòng Ủy ban tìm kiếm cứu hộ cứu nạn cũng phản ánh nhiều cán bộ được cử xuống Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình không cảm nhận được bão nên lúc 15h ngày 19/8 còn điện về hỏi bão thế nào. Trong khi đó bão đang hoành hành, Hà Nội mưa to.

Đồng tình hai ý kiến trên, thiếu tướng Nguyễn Văn Nam, Phó tư lệnh Bộ đội biên phòng cho rằng cần nâng cao chất lượng dự báo. Ông trực tiếp gọi điện tới Bạch Long Vĩ, Cát Bà và các tỉnh miền Trung đều phản ánh không có bão. 

Ông Nguyễn Xuân Cường, Bộ trưởng Nông nghiệp, Trưởng ban Ban chỉ đạo trung ương về phòng chống thiên tai, đề nghị trung tâm khí tượng cần kết hợp xử lý thông tin của các đài quốc tế để rút kinh nghiệm và nâng cao hơn nữa về cơ sở vật chất, từ đó đánh giá tốt hơn phổ hoạt động của bão.

"Tuy nhiên, không thể nói đây là cơn bão quá nhẹ. Bởi tại Thái Bình, triều cường toàn bộ tuyến đê bao ở Thái Bình lên rất cao gây ra tác hại đáng kể. Nhiều vùng ven biển sóng lên cao bờ kè", ông Cường nói.

Đại diện cơ quan khí tượng, ông Lê Thanh Hải, Phó tổng giám đốc Trung tâm dự báo khí tượng và thủy văn quốc gia, đánh giá Trung tâm đã dự báo sát với thực tế về thời gian và khu vực bão đổ bộ, ảnh hưởng trực tiếp. Về cấp độ gió mạnh và gió giật trong bão, các bản tin dự báo của trung tâm trước 24-48h cho thấy bão có sức gió mạnh nhất cấp 10-11, giật cấp 12-14, tương đối phù hợp với thực tế khi bão ở giữa vịnh Bắc Bộ (gió mạnh cấp 10, giật cấp 12).

Các bản tin trước từ 12 đến 24h đã liên tục cập nhật về cấp độ bão và gió giật mạnh trong bão, càng gần lúc bão đổ bộ càng sát với thực tế hơn (gió mạnh cấp 9-10, giật cấp 10-12). Các khu vực sâu trong đất liền thuộc đồng bằng Bắc Bộ cũng được cảnh báo bị ảnh hưởng của bão.

Cây đổ đè lên ôtô trên đường Hai Bà Trưng (Hà Nội). Ảnh: Nam Nguyễn.

Sự khác biệt giữa Dianmu và Mirinae

Nhận định hai cơn bão đều có cường độ gió tương đương khoảng cấp 8-10, nhưng theo ông Hoàng Đức Cường, Giám đốc Trung tâm khí tượng và thủy văn trung ương, thì có sự khác biệt là Mirinae gần bờ mới mạnh lên cấp 9-10, còn Dianmu ngoài khơi mạnh cấp 10, khi vào đất liền giảm cấp. 

Phân tích thêm về điều kiện khí hậu và thời gian đổ bộ của hai cơn bão, giáo sư Phan Văn Tân (Đại học Khoa học Tự nhiên) cho biết, Mirinae khi đến gần bờ chững lại, một nửa ở đất liền, nửa trên biển. Lúc này hơi nước từ biển - nguồn cung cấp năng lượng cho bão vẫn còn, nước biển lại ấm nên đủ sức nuôi cơn bão mạnh hơn bình thường, tạo gió giật mạnh. Mặt khác, thời gian Mirinae trên đất liền nhiều hơn, khiến người dân vùng ảnh hưởng cảm nhận rõ cơn bão ập tới.

Trong khi đó, Dianmu di chuyển vào đất liền nhanh, không có năng lượng từ biển nuôi dưỡng nên nhanh chóng suy yếu. "Đường đi của bão phụ thuộc vào nội lực của chính nó và môi trường", chuyên gia Tân cho biết thêm.

Theo ông, việc nhiều người phản ánh không thấy bão chỉ là cảm nhận, chứ không dựa trên số liệu đo đạc mà cơ quan khí tượng ghi nhận. "Bão Mirinae khi đổ bộ chững lại, gió quật liên tục nên cảm nhận được gió mạnh ngay, còn lần này gió mạnh đi qua chóng vánh nên khó thấy", giáo sư Tân giải thích và lưu ý gió giật chỉ diễn tức thì và rất khó dự bão, còn gió mạnh là ào ào theo từng đợt, ảnh hưởng tới cả một vùng. 

Về lượng mưa, Dianmu khoảng 200-400 mm lớn hơn Mirinae (100-200 mm). Lý giải điều này, giáo sư Tân cho rằng, Dianmu đi từ trên xuống, quệt qua vùng biển có nước nóng bốc hơi mạnh, lượng nước từ bề mặt biển lại dâng cao, tạo khối lượng hơi nước khổng lồ khiến mưa liên tục và rất lớn. 

Về quỹ đạo, Dianmu có quỹ đạo trong bán kính rộng và khá loằng ngoằng. Nó được hình thành khá dài từ Thái Bình Dương, vượt qua Quảng Đông (Trung Quốc) rồi móc ngược xuống phía nam, sau đó hơi chếch lên bắc. Theo chuyên gia khí tượng, đa số bão hình thành trên khu vực biển Đông hoặc lân cận, không phải từ ngoài xa Thái Bình Dương thường là cơn bão yếu và di chuyển phức tạp. 

Thời gian bão Dianmu đổ bộ là ban ngày, còn Mirinae là ban đêm. Theo kinh nghiệm của nhiều người, bão vào ban đêm thường mạnh hơn ban ngày, hoặc có thể ban đêm im lặng sẽ nghe tiếng gió rít rõ ràng hơn. Bên cạnh đó, các địa phương chủ động chống bão ban ngày cũng dễ hơn là ban đêm.

Ngoài ra, điểm khác biệt giữa hai cơn bão là trong Mirinae xuất hiện lốc xoáy, nhưng Dianmu thì không nên không có gió giật mạnh khi vào đất liền.

Với những khác biệt trên, thiệt hại của Dianmu không nhiều như với Mirinae. Theo Ban chỉ đạo trung ương về phòng chống thiên tai, đến 7h ngày 20/8, một người ở Sơn La chết do lũ cuốn, một người mất tích khi qua ngầm tràn ở Bắc Giang, 3 người Hà Nội bị thương. Hàng chục ngôi nhà tốc mái, hư hại, hàng nghìn ha lúa và hoa màu ngập úng, 63 cây cột điện gãy đổ, hư hỏng do bão.

>> Tranh cãi về việc dự báo cấp độ gió của bão Mirinae