Thế khó của ông Tập khi đối phó với Triều Tiên

Ông Tập trong chuyến thăm Hong Kong hồi tháng 6. Ảnh: NYTimes.

Chủ tịch Tập Cận Bình được coi là người quyền lực nhất Trung Quốc, có thể ra quyết sách hàng ngày trong mọi lĩnh vực, từ kinh tế, chính trị cho tới quân sự, đối ngoại. Nhưng với vấn đề Triều Tiên, nhà lãnh đạo nổi tiếng với sự cương quyết và chính xác này dường như đang bế tắc, theo NYTimes.

Triều Tiên hôm 4/7 phóng thử thành công tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Hwasong-14, bất chấp những lời cảnh báo, răn đe của cả Mỹ lẫn Trung Quốc. Vụ thử này làm dấy lên nghi ngờ về việc Trung Quốc đã vạch ra "giới hạn đỏ" nào với đồng minh Triều Tiên và đây có phải là "giọt nước tràn ly" buộc ông Tập phải hành động kiên quyết với Bình Nhưỡng theo yêu cầu của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Ông Tập được tin Triều Tiên phóng ICBM khi đang gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin ở Moscow. Hai nhà lãnh đạo sau đó ra tuyên bố chung, kêu gọi tổ chức các cuộc đàm phán nhằm ngừng chương trình hạt nhân, tên lửa của Triều Tiên để đổi lấy những hạn chế trong động thái quân sự của Mỹ ở Hàn Quốc.

Theo Wu Riqiang, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Renmin, Bắc Kinh, ông Tập trong thời gian tới chắc chắn sẽ không có những quyết sách lớn với Triều Tiên, nếu không muốn nói là không làm gì cả.

Trung Quốc không thực sự coi ICBM của Triều Tiên là một mối đe dọa. Điều Bắc Kinh quan tâm là những biện pháp đối phó mà Mỹ sẽ triển khai ở khu vực Đông Á, chẳng hạn như những tổ hợp phòng thủ THAAD có hệ thống radar cực mạnh vừa được đưa tới Hàn Quốc.

Điều khiến lãnh đạo Trung Quốc "đau đầu" hơn vụ phóng ICBM chính là nguy cơ Triều Tiên tiến hành vụ thử hạt nhân lần thứ 6. Bãi thử Punggye-ri của Triều Tiên nằm gần với biên giới Trung Quốc đến mức người dân ở thành phố Diên Cát lo sợ họ có thể bị nhiễm xạ.

"Với Trung Quốc, vụ thử hạt nhân lần thứ 6 là mối đe dọa nghiêm trọng hơn ICBM", Feng Zhang, chuyên gia về khoa học chính trị tại Đại học Quốc gia Australia, nói. "ICBM Triều Tiên chủ yếu là để đe dọa Mỹ, nhưng việc thử vũ khí hạt nhân gần biên giới là mối đe dọa về chiến lược và môi trường với Trung Quốc".

"Vụ phóng thử tên lửa không gây nhiều sức ép với Trung Quốc giống như nguy cơ về vụ thử hạt nhân", ông Wu nói.

Nhưng dù Triều Tiên có làm gì, ông Tập cũng sẽ rất khó khăn để vạch ra "lằn ranh đỏ" với Bình Nhưỡng, cả chính thức lẫn không chính thức, theo Cheng Xiaohe, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Renmin.

"ICBM không phải là lằn ranh đỏ của Trung Quốc, ngay cả Mỹ cũng không vạch ra một giới hạn rõ ràng như vậy", Cheng nói. Ông cho rằng nếu Trung Quốc vạch ra lằn ranh đó, "Bắc Kinh và Washington đều phải tự động có hành động đáp trả", chẳng hạn như việc Trung Quốc cắt nguồn cung cấp dầu cho Triều Tiên.

Nhưng Bắc Kinh không thể gây sức ép quá lớn như vậy với Bình Nhưỡng, bởi việc ngừng cung cấp dầu hay cắt giao thương có thể đẩy Triều Tiên vào tình trạng bất ổn, khiến người dân nước này ồ ạt tràn qua biên giới vào Trung Quốc.

Ngoài việc cắt giảm thương mại song phương, ông Tập không còn nhiều lá bài để tung ra với Triều Tiên cũng như không có nhiều lựa chọn ngoài "sự do dự chiến lược" với Bình Nhưỡng, Shi Yinhong, chuyên gia phân tích Trung Quốc từng tham vấn về đối ngoại cho chính phủ nước này, cho biết.

Ông Kim Jong-un vui mừng sau vụ phóng tên lửa. Ảnh: KCNA.

Dù nhà lãnh đạo này không ủng hộ chương trình hạt nhân của Bình Nhưỡng, điều khiến ông lo sợ hơn là sự bất ổn ở quốc gia láng giềng cũng như nguy cơ quân đội Mỹ, Hàn xuất hiện trước ngưỡng cửa nước mình, cùng với đó là dòng người tị nạn đổ vào biên giới khi xung đột nổ ra.

"Là một chiến lược gia, ông Tập đang đối mặt với lựa chọn không mấy dễ chịu là sử dụng hết các biện pháp có thể với Kim Jong-un, trong khi không hề tự tin rằng các biện pháp này sẽ phát huy hiệu quả", Shi nói. "Chiến lược gia này còn có thể làm gì nữa? Sự do dự là điều không thể tránh khỏi".

Shi cho rằng ông Tập đang phải đối mặt với ông Kim "ngày càng quyết tâm và quyết đoán", cùng với một tổng thống Mỹ khó lường. "Ông Tập và ông Trump không phải lúc nào cũng cùng nhìn về một hướng. Ngay cả khi đạt được đồng thuận, họ cũng rất khó đối phó với ông Kim", chuyên gia này nhận định.