Đằng sau quyết định thay "cánh tay phải" của Putin

Chánh văn phòng Điện Kremlin mới được bổ nhiệm Anton Vaino. Ảnh: BBC

Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 12/8 bất ngờ miễn nhiệm chánh văn phòng lâu năm của Điện Kremlin Sergei Ivanov và chỉ định Anton Vaino thay thế vị trí. Ông Vaino có nhiệm vụ chính là đảm bảo mọi công việc của tổng thống luôn thông suốt, biên soạn dự thảo luật để ông Putin trình lên quốc hội, giám sát việc thực thi luật, đồng thời thực hiện công việc phân tích các vấn đề trong và ngoài nước cho tổng thống, theo Reuters.

Vaino, sinh ngày 17/2/1972, là một quan chức ít tiếng tăm ở Nga. Ông tốt nghiệp Học viện Quan hệ Quốc tế Moscow (MGIMO) và từng công tác tại Đại sứ quán Nga ở Nhật Bản. Công việc của Vaino bắt đầu liên quan chặt chẽ hơn tới bộ máy chính quyền từ năm 2003 khi ông đảm nhận vai trò cố vấn cho Vụ Lễ tân Tổng thống rồi thăng chức làm vụ trưởng vào năm 2008. Trước khi được bổ nhiệm vào cương vị mới, ông Vaino nắm giữ chức vụ phó chánh văn phòng tổng thống.

Theo một số nguồn tin am hiểu vấn đề, Vaino chưa bao giờ bị nhắc đến trong các bê bối chính trị hay vướng vào những cuộc tranh giành quyền lực. Ông cũng ít quan hệ với các nhóm thế lực hay doanh nhân trong vòng tròn quyền lực vây quanh Tổng thống Putin.

Giới chuyên gia đánh giá bước cải tổ nhân sự kể trên bề ngoài có vẻ như một sự điều chỉnh bộ máy thông thường nhưng sẽ mang đến những tác động đáng kể với chính trường Nga.

Spunik dẫn lời chuyên gia cố vấn chính trị Evgeny Minchenko nhận định, với động thái này, Tổng thống Putin dường như muốn củng cố lòng trung thành của những nhà kỹ trị bên trong bộ máy chính quyền bởi trước đó, ông Vaino đã làm việc cho văn phòng tổng thống với tư cách một ứng viên nhiều triển vọng thăng tiến.

Theo Minchenko, việc ông Vaino ít liên quan tới những quan chức chính quyền cũ hay không có quá nhiều mối liên hệ cá nhân với Tổng thống Putin cũng mang nhiều ý nghĩa.

"Điều quan trọng hơn cả là tính hiệu quả của công việc chứ không phải lòng trung thành đối với một nhóm nào đó", ông Minchenko nói.

Ngoài ra, các nhà phân tích cũng cho rằng việc bãi nhiệm hay bổ nhiệm bất cứ vị trí nào trong chính quyền cũng chỉ là một quá trình tự nhiên nhằm làm mới bộ máy.

"Tổng thống Putin có nhiệm vụ nuôi dưỡng, tạo điều kiện phát triển cho những cán bộ mới, một công việc mà ông rất chú tâm thực hiện trong những năm gần đây", Minchenko nói.

Konstantin Kalachev, lãnh đạo một viện chính sách ở Moscow, nhấn mạnh ông Vaino "là đại diện cho thế hệ quan chức mới của Nga" với kinh nghiệm dày dạn và đường sự nghiệp đáng trân trọng.

"Sergei Ivanov từng có lúc được nhìn nhận như người kế nhiệm tiềm năng của Tổng thống Putin, giống như Thủ tướng Dmitri Medvedev. Ivanov là người theo trường phái cũ, một nhà tổ chức tốt, vững vàng và kiên định. Với vai trò người đứng đầu văn phòng tổng thống, ông cho thấy bản thân là một quan chức đầy năng lực", Kalachev nhận xét. "Nhưng dường như đã đến lúc thay đổi. Chúng ta cần những con người mới, đồng nghĩa với cách tiếp cận mới. Vaino không xuất thân từ lực lượng an ninh. Ông ấy tốt nghiệp MGIMO nên sẽ có nhiều kỹ năng và năng lực ngoại giao hơn".

Mặt khác, theo Kalachev, việc bổ nhiệm ông Vaino còn cho thấy bộ máy chính quyền Nga đang phát triển, nhân sự đang chuyển mình và những người trẻ tuổi hiện có nhiều cơ hội để thăng tiến sự nghiệp.

Tổng thống Nga Putin (phải) và cựu chánh văn phòng Điện Kremlin Sergei Ivanov năm 2014. Ảnh: AP

Nhà phân tích chính trị Alexei Makarkhin thì đánh giá quyết định bổ nhiệm chánh văn phòng Điện Kremlin mới là một phần của bước biến đổi chung trong vòng tròn quyền lực thân cận Tổng thống Putin.

"Ông Putin chỉ đơn giản là không muốn quy tụ những quan chức quá lớn tuổi xung quanh mình", Makarkhin bình luận.

Tuy nhiên, Timothy Ash, chiến lược gia tại ngân hàng Nomura, Nhật Bản, lại có cách nghĩ khác. Theo ông, Tổng thống Putin có thể sa thải chánh văn phòng Ivanov và bổ nhiệm người mới vì lo lắng trước khả năng mức tín nhiệm bị suy giảm trước cuộc bầu cử tổng thống năm 2018.

Quyết định thay đổi nhân sự được đưa ra trước bối cảnh Nga đang phải đối đầu với nhiều vấn đề ở cả trong và ngoài nước, đặc biệt là tình trạng suy giảm kinh tế bắt nguồn từ việc giá dầu thế giới lao dốc cũng như các biện pháp trừng phạt từ phương Tây mà Moscow phải hứng chịu liên quan đến cuộc khủng hoảng ở miền đông Ukraine.

"Putin đang xích lại với những người toàn tâm toàn ý phụng sự mình và tránh xa những người bằng cách nào đó ôm tham vọng điều hành cùng ông", nhà khoa học chính trị Tatyana Stanovaya mới đây viết trong một bài bình luận của Trung tâm Carnegie Moscow. "Ông ấy không cần lời khuyên, ông ấy cần những người biết nghe lệnh".

Nhưng theo Alexei Makarkin, nhà phân tích tại Moscow, với việc thay máu đội ngũ thân cận bằng những người trẻ hơn, ông Putin, người đã 63 tuổi, có lẽ chỉ đơn thuần muốn tránh thể hiện mình với hình ảnh một lãnh đạo đã có tuổi.

Tổng thống Nga Putin "muốn làm mới đội ngũ bằng những người ông hoàn toàn có thể tin tưởng và luôn gần gũi ông. Đó là lý do tại sao ông chọn những người trong bộ phận bảo vệ an ninh cho mình và văn phòng tổng thống", ông Makarkin nói.

Xem thêm: Putin: 'Nga sẽ không để bị đè đầu cưỡi cổ'