Bước ngoặt trong cuộc đua ngũ mã giành ghế ngoại trưởng Mỹ

Rex Tillerson sẽ được bổ nhiệm làm Ngoại trưởng Mỹ trong chính quyền của ông Trump. Ảnh: AP

Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump xác nhận sẽ bổ nhiệm Rex Tillerson, giám đốc điều hành tập đoàn dầu khí Exxon Mobil, làm ngoại trưởng trong chính quyền mới. Tuyên bố này đã chấm dứt cuộc đua khốc liệt cho vị trí quan trọng nhất trong nội các của tỷ phú, với sự tham gia của 4 ứng viên sáng giá khác, theo Politico.

Trước đó, cựu thị trưởng New York Rudy Giuliani, người ủng hộ nhiệt thành cho ông Trump trong chiến dịch tranh cử, đã công khai thể hiện mong muốn đối với chiếc ghế ngoại trưởng. Cựu ứng viên tổng thống Mitt Romney đã hai lần gặp gỡ Trump để bàn về việc bổ nhiệm vị trí này.

Tướng về hưu David Petraeus không hề giấu giếm tham vọng trở thành người đứng đầu Bộ Ngoại giao. Cựu chủ tịch ủy ban đối ngoại Thượng viện Bob Corker cũng đến gặp Tổng thống đắc cử tại Tháp Trump giữa một rừng ống kính máy quay để bàn về việc bổ nhiệm.

Chỉ vài ngày sau cuộc bầu cử, Giuliani nổi lên như ngôi sao sáng nhất cho vị trí ngoại trưởng. Ông từ lâu đã công khai bày tỏ mong muốn hướng tới vị trí này, thậm chí còn từ chối hai đề xuất chức vụ khác trong nội các.

Giuliani chính là đồng minh trung thành nhất với ông Trump ngay cả trong những giờ phút đen tối nhất của chiến dịch tranh cử, khi tỷ lệ ủng hộ tỷ phú sụt giảm thê thảm sau bê bối khoe sàm sỡ phụ nữ. Chính cựu thị trưởng New York đã đứng ra hứng chịu búa rìu dư luận thay Trump trong cuộc họp báo ngay sau vụ bê bối.

Thế nhưng sau đó bắt đầu xuất hiện những xì xào về các hoạt động kinh doanh quốc tế ngoài luồng của Giuliani, cộng với việc ông này liên tiếp từ chối các đề nghị về vị trí khác, khiến Trump cảm thấy không hài lòng và tính tới phương án khác.

"Ông ấy cảm thấy Rudy có vấn đề về lòng trung thành và điều đó rất đau đớn", một người thân cận với Trump từng trao đổi với tỷ phú về việc lựa chọn ứng viên cho biết.

Giuliani (trái) là đồng minh rất thân cận của ông Trump trong chiến dịch tranh cử. Ảnh: Reuters

Đến ngày 19/11, chỉ 11 ngày sau khi Trump đắc cử, ông Romney xuất hiện tại sân golf của tỷ phú ở New Jersey và có một cuộc gặp được mô tả là "vô cùng tốt" với ông Trump. Đội ngũ cố vấn của Trump rất hài lòng với việc Romney tới thăm, bởi ông này từng là người phản đối tỷ phú dữ dội nhất. Romney ngay sau đó vụt sáng trở thành ngôi sao mới cho vị trí ngoại trưởng thay thế Giuliani.

"Ông ấy trò chuyện, dẫn dắt câu chuyện rất khéo", một người thân cận với Trump tiết lộ. "Romney giống như ngôi sao Omarosa trở lại với chương trình truyền hình thực tế 'Người tập sự' của ông Trump. Đó là điều rất thú vị".

Nội bộ chiến dịch tranh cử của Trump lập tức chia làm hai phe. Một phe do Reince Priebus, chánh văn phòng của Trump, cùng phó tướng Pence dẫn đầu, ủng hộ việc bổ nhiệm Romney. Phe còn lại của giám đốc chiến dịch Kellyanne Conway và ông trùm truyền thông Steve Bannon kiên quyết phản đối phương án này.

Mâu thuẫn bùng phát vào dịp Lễ Tạ ơn, khi Conway tuyên bố công khai trên truyền hình rằng việc lựa chọn Romney sẽ khiến những người ủng hộ ông Trump cảm thấy "bị phản bội". Tuyên bố này khiến Trump cảm thấy khó xử, và bố trí một cuộc gặp với Romney và hai ứng viên còn lại vào cuối tháng 11.

Khi Trump và Romney cùng dùng bữa tối tại một nhà hàng sang trọng ở New York vào ngày 29/11, Giuliani gửi một bức thư tuyên bố rút khỏi vị trí ứng viên ngoại trưởng. "Tôi sẽ nhận công việc đó nếu nó tử tế và dễ dàng, cũng như tôi chỉ là ứng viên duy nhất với quy trình lựa chọn thuận lợi. Tôi không muốn vị trí đó nhiều đến mức phải ganh đua vì nó", Giuliani viết. Lá thư này chỉ mới được công bố hồi cuối tuần trước.

Trong khi đó, Romney làm mọi thứ có thể để đạt được nguyện vọng của mình, kể cả ca ngợi Trump là "hòa đồng" và có thể dẫn dắt nước Mỹ "tới một tương lai tốt đẹp hơn", dù vài tháng trước ông vừa gọi tỷ phú là "kẻ giả tạo" hay "lừa đảo".

Thế nhưng Romney vẫn chưa thể khiến Trump gật đầu sau hai cuộc gặp. Đến cuối tuần, ông vẫn tiếp tục băn khoăn lựa chọn giữa Romney với hai ứng viên khác là Petraeus và Corker. "Phải có ai đó có thể khiến ông Trump trầm trồ và lóa mắt. Tôi không nghĩ rằng chúng tôi đã tìm được người như vậy", một quan chức thân cận với Trump nói. Đúng lúc đó, bước ngoặt của cuộc đua xảy ra.

Trump (trái) và Romney ăn tối trong một nhà hàng ở New York. Ảnh: CNN

Ngựa ô xuất hiện

Vài ngày sau, cựu ngoại trưởng Mỹ Condoleezza Rice và cựu bộ trưởng quốc phòng Robert Gates tới gặp Trump ở New York, đề nghị tỷ phú xem xét phương án lựa chọn Tillerson. "Trump có vẻ rất ngạc nhiên và tò mò với đề xuất này", một nguồn tin thân cận với ông Gates cho biết.

Khi Tillerson đến Tháp Trump bằng cửa sau vào ngày 6/12 để gặp Trump, họ đã "tâm đầu ý hợp" ngay lập tức, theo một quan chức trong đội ngũ chuyển giao quyền lực của tỷ phú. Cả hai đều là những người đã ký những hợp đồng trị giá hàng tỷ USD và đều tự hào về việc điều hành những công ty đa quốc gia.

"Ông ấy là một hình mẫu mạnh mẽ… Sau khi gặp Tillerson, ông Trump nói với mọi người rằng ông ấy là mẫu đàn ông dễ khiến người khác tôn trọng. Ông ấy có những nét giống như Romney hay Rudy, nhưng ông ấy mạnh mẽ hơn. Ông Trump thích người mạnh mẽ", quan chức trên nói.

Đã có rất nhiều lo ngại đối với "ngựa ô" Tillerson, người được Tổng thống Nga Vladimir Putin trao Huân chương Hữu nghị vào năm 2013. "Tôi không biết quan hệ giữa ông Tillerson với ông Putin thế nào, nhưng đó là điều khiến tôi quan ngại", thượng nghị sĩ John McCain tuyên bố hôm thứ bảy.

Thế nhưng ông Trump – người chưa từng để ai can thiệp vào quá trình ra quyết định của mình – đã gật đầu rất nhanh. Tuyên bố về việc lựa chọn Tillerson làm ngoại trưởng được chính thức đưa ra chỉ 3 ngày sau đó.

Shane Goldmacher, cây bút chính trị kỳ cựu của Los Angeles Times, cho rằng động thái bổ nhiệm Tillerson của ông Trump phản ánh rất rõ cách thức ra quyết định của nhà tài phiệt New York, người từng tuyên bố rằng ông đã được dẫn dắt bởi bản năng hơn bất cứ thứ gì khác trong hàng chục năm qua. Ông lắng nghe rất kỹ các cố vấn, xem xét các khả năng, rồi đưa ra những quyết định không ai có thể ngờ đến, giống như việc ông lựa chọn Mike Pence làm phó tướng trong chiến dịch tranh cử.

"Ông ấy giống như một thẩm phán lắng nghe lời khai của mọi người và rồi đưa ra phán quyết của riêng mình. Khi đó không ai được quyền thảo luận hay phản đối nữa", một trợ lý cấp cao trong đội ngũ chuyển giao quyền lực của ông Trump tiết lộ.