Bài phát biểu ở Trung Quốc đưa Hillary Clinton ra vũ đài chính trị thế giới

Đệ nhất phu nhân Mỹ Hillary Clinton phát biểu tại hội nghị ở Bắc Kinh năm 1995. Ảnh: AP

Bay từ Hawaii đến Bắc Kinh, đệ nhất phu nhân Mỹ Hillary Clinton cùng một vài phụ tá và cố vấn vẫn làm việc trong đêm để soát lại bài phát biểu cho Hội nghị thế giới của Liên Hợp Quốc về Phụ nữ lần thứ 4 năm 1995.

Theo AP, chuyến đi Trung Quốc của bà gây nhiều tranh cãi. Một số người phản đối đệ nhất phu nhân Mỹ tham gia vào vấn đề đòi hỏi ngoại giao khéo léo và phát biểu về những vấn đề như vi phạm nhân quyền. Một số người trong quốc hội Mỹ gọi hội nghị là "phản giá trị gia đình" và cảm thấy Mỹ không nên tham gia sự kiện. Một số người lo sợ Mỹ sẽ làm mất lòng người Trung Quốc; những người khác lại sợ rằng Trung Quốc có thể sử dụng sự tham gia của đệ nhất phu nhân Mỹ làm bàn đạp tuyên truyền.

Vài tháng trước đó, Harry Wu, người Mỹ gốc Hoa,​ bị bắt khi đến Trung Quốc và bị buộc tội gián điệp, khiến đoàn đại biểu Mỹ và bà Clinton phải cân nhắc lại quyết định tham gia sự kiện. Wu cuối cùng được thả chưa đầy một tháng trước hội nghị. 

Cuối cùng, bà Clinton vẫn tham gia sự kiện ở Bắc Kinh, với kỳ vọng lên tiếng thay mặt cho phụ nữ và các bé gái toàn thế giới.

"Mọi con mắt đổ dồn về Bắc Kinh, tôi biết rằng mọi con mắt cũng sẽ đổ dồn vào tôi", bà viết trong hồi ký của mình năm 2003. Bà và đội ngũ nhận thức sâu sắc rằng chỉ một từ sai trong bài phát biểu cũng có thể dẫn đến những ồn ào ngoại giao.

Vài giờ sau đó, bà phát biểu trong hội trường lớn. Bà nói rằng khi phụ nữ khỏe mạnh, có học vấn và không phải chịu bạo lực, có cơ hội làm việc và học tập tốt, thì gia đình của họ cũng sẽ êm ấm. Khoảng giữa bài phát biểu, bà tuyên bố: "Đã đến lúc phá vỡ sự im lặng, đến lúc chúng ta tuyên bố ở đây, cho toàn bộ thế giới biết rằng không còn có thể tách biệt quyền của phụ nữ với nhân quyền".

Liên tục nhấn mạnh chữ "con người", bà liệt kê những hành vi lạm dụng phụ nữ và gọi chúng là vi phạm nhân quyền. Câu nói nổi tiếng nhất của bà trong hội nghị là: "Nếu có một thông điệp phát ra từ hội nghị này, thì đó là nhân quyền là quyền của phụ nữ, và quyền của phụ nữ là nhân quyền, mãi mãi như vậy".

Khi bài phát biểu được phiên dịch cho tất cả khán giả, những tràng pháo tay giòn giã vang lên . "Mọi người rơi nước mắt và giậm chân hưởng ứng", Melanne Verveer, cố vấn chính cho bà Clinton vào thời điểm đó, nhớ lại. Trong hồi ký, bà Clinton viết rằng mặc dù nhận được phản ứng nồng nhiệt như vậy, vào thời điểm đó, bà không nghĩ rằng bài phát biểu dài 21 phút của mình sẽ trở thành tuyên ngôn cho phụ nữ trên toàn thế giới.