Phụ thuộc vay ngân hàng, ưu đãi nhà nước chảy vào doanh nghiệp lớn

Theo ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), quy mô của doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đang ngày càng nhỏ đi, hoạt động không hiệu quả. Cụ thể, nếu như lao động bình quân 1 doanh nghiệp năm 2009 là hơn 40 người thì đến năm 2015 chỉ còn 26 người.

Khảo sát của VCCI cho thấy, 58% doanh nghiệp tư nhân không có thu nhập để nộp thuế. Các chỉ số khác cũng đang rất đáng ngại, như việc xuất khẩu dù tăng trưởng nhanh, nhưng xuất đi được 10 đồng thì 8 đồng thuộc khu vực có vốn nước ngoài, chỉ có 2 đồng thuộc doanh nghiệp nội, trong khi 4 năm trước tỷ lệ này là 50/50.

“Điều tra của chúng tôi còn chỉ rõ, tỷ lệ tiếp cận nguồn vốn ngân hàng của doanh nghiệp tư nhân chỉ chiếm được 30%, trong khi các DN khác tiếp cận lên tới 70%. Nhà nước đang dành nhiều ưu đãi cho các DN lớn. Chúng tôi cho rằng phải tháo gỡ các cản trở cho DNTN đang gặp phải để họ có cơ hội kinh doanh và có lãi,” ông Tuấn cho biết.

Trong nền kinh tế hiện nay, nguồn vốn vay từ ngân hàng vẫn là kênh huy động vốn chính của các doanh nghiệp. Tuy nhiên, câu chuyện ngân hàng và doanh nghiệp khó gặp được nhau vẫn là vấn đề nhức nhối bấy lâu nay. Thừa nhận câu chuyện tiếp cận vốn đang gây rất bức xúc cho nhiều doanh nghiệp, ông Cấn Văn Lực – Cố vấn cấp cao của Chủ tịch HĐQT Ngân hàng BIDV – cho rằng lãi suất Việt Nam cao hơn so với trong khu vực là do lạm phát cao, khi rủi ro cao thì chi phí lãi suất cũng phải cao. Bên cạnh đó, thị trường tài chính của Việt Nam chưa phát triển nên chi phí giao dịch cũng cao hơn, những thủ tục rườm ra cũng đẩy chi phí cao hơn.

Tuy nhiên, ông Lực cho rằng lãi suất không phải là điều đáng quan ngại, đáng quan ngại hơn chính là chi phí không chính thức chiếm tới 12% trong chi phí của DN như khâu giao dịch ngân hàng, khâu đất đai. Một cản trở nữa theo ông Lực đó là cản trở về thủ tục thế chấp và tính chưa minh bạch ở nhiều DN. Thủ tục về tiếp cận cho vay dù có cải tiến nhưng còn nhiều phức tạp đối với DN.

Ngoài ra, ông Lực cũng chỉ ra một lý do nữa chính là do bản thân DN. Nhiều DN vẫn còn yếu kém trong tái cơ cấu về kinh doanh, về quản trị và nhân lực đã hạn chế rất nhiều trong việc tiếp cận vốn. Bên cạnh đó, là tính bình đẳng trong DN giữa DN tư nhân, DN nhà nước, DN FDI trong câu chuyện đất đai, tín dụng…

“Xét đến cùng thì thị trường tài chính của chúng ta còn chưa phát triển nên còn loay hoay từ nguồn vốn ngân hàng. Hiện tại đa phần là từ nguồn vốn ngân hàng, 14% đến từ thị trường cổ phiếu, 9% đến từ thị trường trái phiếu, đây là điều mà chúng ta cần phải cân bằng hơn trong thời gian sắp tới. DN cần chủ động về vốn về lâu về dài, cần sẵn sàng chơi với thị trường thì phát hành cổ phiếu. Hiện nay, tín dụng thương mại cho phép mua bán chịu cả trong và ngoài nước, DN có thể tìm hiểu để tạo thêm nguồn vốn cho DN trong sản xuất kinh doanh,” ông Cấn Văn Lực nói.