63 địa phương "ẵm" gần 80% số chi ngân sách Nhà nước

Đáng nói, việc phân bổ vốn đang có sự chênh lệch lớn trong đó, vốn cho các địa phương chiếm gần 80%, đạt 156.500 tỷ đồng, còn lại là vốn phân bổ cho các bộ, ngành khoảng 48.400 tỷ đồng.

Địa phương được phân bổ vốn ngân sách nhiều nhất là Hà Nội đạt 25.600 tỷ đồng (chiếm 16% tổng vốn cấp cho các địa phương); thành phố Hồ Chí Minh 13.400 (chiếm 8,5%), tỉnh Bình Dương 4.838 tỷ đồng; Nghệ An 4.572 tỷ đồng; Quảng Ninh 4.548 tỷ đồng; Vĩnh Phúc 4.182 tỷ đồng; Bà Rịa - Vũng Tàu 3.743 tỷ đồng.

Xây dựng cơ sở vật chất, trụ sở nghìn tỷ là nguyên nhân bội chi ngân sách tăng cao (ảnh minh họa)

Về phía bộ ngành, Bộ Giao thông Vận tải được hưởng vốn ngân sách lớn nhất, đạt 15.600 tỷ đồng (chiếm trên 32% vốn cho trung ương quản lý); tiếp theo là Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn 5.211 tỷ đồng; Bộ Y tế 2.206 tỷ đồng; Bộ Giáo dục và Đào tạo 2.187 tỷ đồng...

Hai bộ được phân bổ ngân sách đầu tư ít nhất và giảm là Bộ Khoa học và Công nghệ 234 tỷ đồng, giảm 13%; Bộ Thông tin và Truyền thông 102 tỷ đồng, giảm 29,8% so với cùng kỳ năm trước.

Về tình hình thu chi ngân sách Nhà nước (NSNN), 10 tháng đầu năm, theo Tổng cục Thống kê, NSNN tiếp tục thâm hụt trên 188.00 tỷ đồng do số thu không đủ chi.

Tính đến thời điểm 15/10/2016, số thu ước tính đạt 736.400 tỷ đồng nhưng số chi đã lên tới 924.800 tỷ đồng, trong đó chi đầu tư phát triển đạt 154.100 tỷ đồng, chiếm hơn 16%; chi trả nợ và viện trợ đạt 122.400 tỷ đồng, chiếm hơn 13% tổng chi, còn lại là chi cho phát triển và quản lý hành chính. Mức thâm hụt NSNN là 188.400 tỷ đồng, trong đó mỗi tháng 18.840 tỷ đồng, mỗi ngày thâm hụt hơn 628 tỷ đồng tiền NSNN.

Một trong những nguyên nhân khiến NSNN luôn bội chi cao, thâm hụt lớn là do chi tiêu ngân sách của các địa phương vượt mức thu thực tế. Số địa phương thu ngân sách địa phương (NSĐP) không đủ chi nhiều hơn số địa phương thu NSĐP nhiều hơn mức chi.

Lấy ví dụ, năm 2014, theo số liệu quyết toán thu chi ngân sách Nhà nước của Kiểm toán Nhà nước, nhiều tỉnh thu NSĐP không đủ chi dù số thu này được phân bổ tỷ lệ 100% cho chi. Tình trạng chi vượt mức thu đã khiến NSNN mỗi năm phải phân bổ hỗ trợ (thực chất bù chi ngân sách) cho NSĐP hàng trăm nghìn tỷ đồng.

Cụ thể trong số liệu quyết toán thu chi NSNN năm 2014, 14 tỉnh Trung du miền Núi phía Bắc, có số thu NSĐP đạt hơn 52.156 tỷ đồng, tuy nhiên, số chi vượt lên 121.054 tỷ đồng, thiếu hụt hơn 68.898 tỷ đồng, số NSNN bổ sung cho là hơn 78.826 tỷ đồng.

Đi đầu trong tỷ lệ thu không đủ chi ngân sách là Hà Giang khi số thu đạt 1.824 tỷ đồng, số chi đạt trên 9.237 tỷ đồng, NSNN phải bổ sung trên 7.631 tỷ đồng. Tỉnh Lào Cai, số thu ngân sách địa phương cũng chỉ đạt 6.400 tỷ đồng, nhưng chi ngân sách lại trên 10.300 tỷ đồng, khiến ngân sách Nhà nước phải bổ sung thêm 5.600 tỷ đồng. Tỉnh Phú Thọ, thu ngân sách cũng ở mức 5.100 tỷ đồng, trong khi đó chi ngân sách vượt trên 10.500 tỷ đồng, ngân sách Nhà nước phải bổ sung hơn 5.600 tỷ đồng.

Trái lại, một số địa phương có số thu NSĐP lớn, nhưng tỷ lệ chi NS chỉ được duyệt dưới 100%, trong đó có TP.HCM duyệt chi 23% số thu ngân sách; Hà Nội 42%. Cụ thể, Hà Nội thu ngân sách đạt 191.663 tỷ đồng, chi ngân sách của địa phương này chỉ ở mức 75.488 tỷ đồng (chưa đạt tỷ lệ phân bổ ngân sách Nhà nước theo quy định là 42%).

Tại TP.HCM cũng tương tự, tỷ lệ phân bổ ngân sách thu - chi của địa phương này là 23%, năm 2014 TP HCM thu ngân sách đạt 280.593 tỷ đồng, số chi đạt 59.950 tỷ đồng (chưa đủ tỷ lệ 23%).

Theo một số chuyên gia kinh tế, tỷ lệ và cơ cấu phân bổ ngân sách trung ương và địa phương đã và đang áp dụng từ nhiều năm nay nhưng không được đánh giá và cải thiện. Việc hỗ trợ ngân sách Nhà nước cho số hụt chi NSĐP đã và đang khiến không ít tỉnh không có kế hoạch cải cách cân đối ngân sách, dựa dẫm vào trợ giúp từ Nhà nước. Để giảm thâm hụt ngân sách lớn và năm sau luôn cao hơn năm trước, rất cần phải tái cơ cấu, cải cách việc thu chi ngân sách và hạn chế trợ giúp của NSNN cho NSĐP, nhất là việc chi thường xuyên của các địa phương.

Nguyễn Tuyền