Nhận diện tổn thương điển hình do kiến ba khoang

Dấu hiệu điển hình

PGS.TS Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) hướng dẫn người dân nhận diện tổn thương điển hình do kiến ba khoang, tránh nhầm lẫn với một số bệnh da khác, để có thể xử trí hiệu quả nhất tổn thương này.

Một số thương tổn điển hình do kiến ba khoang.

Theo TS Phu, tổn thương da do kiến ba khoang thường xuất hiện ở vùng hở trên cơ thể như: mặt, cổ, ngực, gáy, vai, tay. Thương tổn tiếp tục xuất hiện dù không còn sự hiện diện của kiến ba khoang nếu ngứa gãi quệt ra vùng da lành, đặc biệt là các vùng nếp gấp.

Tại vùng tổn thương, người bệnh có cảm giác rát bỏng tại chỗ, thương tổn trên diện rộng có thể gây sốt nhẹ, nổi hạch lân cận.

Điển hình của viêm da do kiến ba khoang, đó là người bệnh sẽ có cảm giác râm ran ngay sau khi tiếp xúc với chất độc của kiến, nhưng phải sau 6-8 giờ sau xuất hiện ban đỏ, dát đỏ.

Tổn thương điển hình như mô tả ở trên chỉ xuất hiện sau 12-24 giờ tiếp xúc và bắt đầu đỡ rát bỏng, bong vảy sau 3 ngày và lành vết thương sau 5 – 7 ngày, nhưng để lại vết thâm rất lâu.

Làm gì để không dính chất độc của kiến ba khoang?

Dù độc tố của kiến ba khoang gây tổn thương da nặng nề, nhưng bình thường con kiến này sẽ không đốt người. Thường mọi người bị tổn thương da khi bị chà sát vào kiến, hoặc thấy kiến đậu trên da vội vàng dung tay đập kiến khiến nọc độc tiết ra, gây tổn thương tại chỗ.

Loài vật này là bạn của nhà nông vì nó là thiên địch ăn một số loài sâu hại cây trồng, vì thế điều quan trọng là phòng tránh nguy cơ tiếp xúc, không nên hoang mang, lo lắng, hay tìm mọi cách tiêu diệt kiến ba khoang.

Do là loài ưa ánh sáng đèn nên ban đêm, kiến ba khoang bay vào trong nhà theo ánh đèn, đậu vào quần áo, khăn mặt, giường chiếu, chăn màn, chất độc trong cơ thể kiến có thể làm tổn thương da người (bỏng da, viêm da) nếu chất này được giải phóng ra khi kiến bị tác động hoặc bị chà sát hoặc bị giết.

Vì thế, trong mùa này, để phòng kiến ba khoang bay vào nhà hãy hạn chế mở cửa, nên buông rèm cửa hoặc làm lưới ngăn côn trùng ở khu vực cửa, lỗ thông khí, nhất là nơi ở gần cây cối, cánh đồng... khi thắp đèn.

Trước khi đi ngủ, giũ sạch chăn, chiếu, buông màn để kiến ba khoang không bay vào, khi ngủ không biết, chà sát phải chất độc dính sẽ gây tổn thương da.

Nên tránh đứng dưới bóng đèn sáng nơi công cộng, chú ý khi làm việc dưới ánh đèn vì kiến ba khoang rất hay xuất hiện ở nơi có đèn sáng. Nếu có thể thì bật đèn ban công, hành lang để thu hút kiến ba khoang ra ngoài nhà và diệt.

Cũng lưu ý giũ khăn rửa mặt, quần áo trước khi dùng. Khi thấy kiến ba khoang, không dùng tay trần để bắt, giết, miết kiến ba khoang. Bắt kiến ba khoang ra khỏi da bằng cách thổi hoặc đặt một tờ giấy cho kiến bò lên và lấy ra khỏi người. Khi tiếp xúc với kiến ba khoang, đeo găng tay hoặc dùng giấy mềm lót.

Xử lý khi dính chất độc của kiến ba khoang

Trong gia đình, mọi người nên dự phòng sẵn cồn 70 độ (hoặc cồn 90 độ), mỡ Gentrison (corticoid), mỡ Phenaegan để xử trí khi bị kiến ba khoang đốt.

Khi thấy rát da do tiếp xúc chất độc kiến ba khoang, cần nhanh chóng rửa sạch vùng rát bằng cồn, sẽ giảm đáng kể tình trạng nổi bọng nước do nọc độc của loài kiến này mang lại.

Thấm khô vết thương, tiếp đó bôi thuốc corticoid ngày từ 4 - 6 lần và bôi mỡ Phenaegan ngày từ 8 - 10 lần xen kẽ nhau.

Cần lưu ý, vì sợ đau nên nhiều người chỉ bôi thuốc và để đấy. Trong khi đó, cần phải bôi và miết mạnh ở vùng bị đốt đến khi nào thuốc khô thì sự thẩm thấu của thuốc sẽ tốt hơn, sẽ giảm triệu chứng ngứa, đau và giảm nguy cơ gây viêm.

Hồng Hải