Khi bị ngứa chỗ không muốn... gãi

Ngứa là hiện tượng thông thường ai cũng đã từng bị, có thể gặp ở mọi nơi, mọi chỗ trên cơ thể, kể cả ở… hậu môn. Đó có thể là một tình trạng tạm thời hoặc có thể kéo dài và gây khó chịu. Một số người may mắn chỉ bị trong một thời gian ngắn rồi tự nhiên hết. Nhưng có trường hợp bệnh có thể kéo dài hết năm này tháng khác, gây phiền toái, rắc rối, lo âu cho người bệnh.

Vì sao nên nỗi?

Hậu môn chứa rất nhiều dây thần kinh nên rất nhạy cảm và dễ bị đau hoặc ngứa. Vì thế, gần như bất cứ một dữ kiện hoặc bệnh tật nào cũng có thể gây ngứa hậu môn nếu vì một lý do nào đó hậu môn hoặc lớp da chung quanh hậu môn bị kích thích, cọ sát không ngừng.

Táo bón và tiêu chảy là một trong những nguyên nhân thường xuyên nhất đưa đến bệnh ngứa hậu môn. Khi táo bón quá hoặc khi bị tiêu chảy liên tục, một ít phân sót lại có thể làm viêm lớp da non xung quanh hậu môn. Lâu dần, lớp da này bị lở loét hoặc nứt. Một khe nứt hậu môn là một vết sâu hơn. Một lỗ rò hậu môn là một đường hầm nhỏ mà các tổ chức dưới da và một tuyến lưu thông trước đây bị nhiễm bệnh qua đường hậu môn tới da trên mông bên ngoài hậu môn. Tất cả 3 lý do trên có thể gây ra ngứa hậu môn cũng như đi tiêu đau và chảy máu. Sử dụng quá nhiều hoặc sử dụng không đúng thuốc nhuận tràng có thể dẫn đến tiêu chảy mạn tính và nguy cơ kích ứng gây ngứa hậu môn.

Da khô và ẩm cũng là thủ phạm. Khi tuổi cao, da trong và xung quanh hậu môn dễ bị khô. Khô da có thể gây ngứa dai dẳng, dữ dội hậu môn. Tuy nhiên, khi độ ẩm xung quanh hậu môn do ra mồ hôi quá nhiều hoặc nguyên nhân khác gây ẩm, phân dính cũng có thể gây được kích thích.

Một khe nứt hậu môn hay một lỗ rò hậu môn có thể gây ra ngứa hậu môn.

Lau rửa quá nhiều: lau quá nhiều với đồ khô, giấy vệ sinh hoặc chà kỹ quá mạnh với xà phòng có thể gây ra hoặc làm nặng thêm ngứa hậu môn. Không rửa sạch hoàn toàn xà phòng cũng có thể gây kích ứng.

Một số loại xà phòng, nước hoa, vòi sen và các sản phẩm ngừa thai có chứa hóa chất có thể gây kích ứng da trong và xung quanh hậu môn. Chất tạo mùi thơm hoặc tạo màu giấy vệ sinh có thể kích thích cho những người có làn da nhạy cảm.

Bệnh lây truyền đường tình dục cũng có thể liên quan đến hậu môn và có thể gây ngứa hậu môn. Ở trẻ em, ký sinh trùng (giun kim) có thể gây ra ngứa hậu môn dai dẳng. Người lớn trong cùng một gia đình cũng có thể bị nhiễm bệnh, ký sinh trùng khác có thể gây ngứa tương tự.

Thực phẩm gây kích ứng: Một số thức ăn trực tiếp hoặc gián tiếp có thể kích thích hậu môn khi đi qua ruột già. Thủ phạm thường gặp bao gồm chocolate, rượu, cà chua, đồ uống bao gồm sữa hoặc thức uống có cafein có thể gây ra tiêu chảy, tiếp theo là ngứa hậu môn.

Đi tìm giải pháp

Điều trị ngứa hậu môn phụ thuộc vào nguyên nhân của vấn đề. Nó có thể bao gồm các biện pháp tự chăm sóc, thay đổi chế độ ăn uống, điều trị các bệnh nhiễm khuẩn hoặc có thể phải phẫu thuật (hiếm khi) để cải thiện.

Thuốc có thể trợ giúp bao gồm: thuốc mỡ chứa hydrocortisone hoặc oxide kẽm. Thoa thuốc vào vùng bị ảnh hưởng để giảm viêm và ngứa. Nếu các triệu chứng nặng hơn vào ban đêm, bác sĩ cũng có thể kê một loại thuốc kháng histamin để giảm ngứa cho đến khi điều trị tại chỗ có hiệu lực.

Với điều trị đúng, các triệu chứng ngứa hậu môn sẽ khỏi trong vòng chưa đầy 1 tuần. Nếu vẫn tiếp tục ngứa hơn một vài tuần (có thể liên quan đến một bệnh về da hay vấn đề sức khoẻ khác), cần phải đến bác sĩ để tìm giải pháp điều trị thích hợp.

Những điều nên tránh

Tránh lau quá nhiều hoặc quá lâu sau mỗi lần đi cầu. Đừng dùng quá nhiều xà bông để rửa hậu môn. Không nên kỳ cọ một cách quá mạnh tay. Tuyệt đối không nên gãi vì gãi sẽ kích thích da vùng tổn thương và dẫn đến viêm dai dẳng. Nếu không thể chịu đựng được ngứa, hãy áp một vật lạnh hoặc tắm ấm để cảm thấy đỡ ngứa. Tìm mọi cách nghĩ sang việc khác.

Tránh các chất kích thích, nhất là các loại thực phẩm có nhiều gia vị, chất cay, chua… Cắt giảm hoặc tránh đồ uống hoặc thức ăn biết sẽ kích thích khu vực hậu môn.

Lời khuyên của thầy thuốc

Không nên mặc quần áo quá chật. Tránh mặc quần lót bằng chất nylon. Thay đổi đồ lót hàng ngày và bất cứ khi nào bẩn.

Da xung quanh hậu môn có thể nhạy cảm với giấy vệ sinh có chứa thuốc nhuộm hoặc nước hoa. Sử dụng giấy vệ sinh không mùi. Có thể làm ẩm hoặc làm thêm mềm mại cho thoải mái.

Nên giữ hậu môn cho khô. Sau khi làm sạch, vỗ nhẹ với khăn giấy vệ sinh khô. Hoặc khô hoàn toàn với một máy sấy tóc. Bột talc hoặc bột bắp cũng có thể giúp giữ cho khu vực khô.

Nếu dùng thuốc, chỉ nên thoa thật ít và đúng như hướng dẫn của bác sĩ.

Theo BS. Đỗ Hoà

Sức khoẻ & Đời sống