Ô tô giá rẻ? Thôi đừng "chiêm bao"!

Với những điều kiện đặc thù, ô tô Việt Nam đang là sản phẩm chịu nhiều loại thuế, phí bậc nhất Việt Nam. Hiện có tới 10 loại thuế, phí khác nhau gán vào mỗi chiếc xe, chưa kể còn nhiều loại phí khác khi chiếc xe đó lăn bánh trên đường.

Tuy nhiên, theo đánh giá, tuy phải chịu nhiều thuế, phí khác nhau nhưng với quy mô dân số gần 100 triệu dân, GDP bình quân đầu người và tỷ lệ người dân có thu nhập khác ngày càng tăng, thị trường ô tô Việt Nam đang trên đà tăng trưởng tốt. Trong 2 năm vừa qua (2015, 2016) tốc độ tăng trưởng đạt đến gần 40%. Nhiều chuyên gia đánh giá Việt Nam là thị trường tiềm năng mà không một doanh nghiệp sản xuất ô tô nào có thể bỏ qua.

Cùng với lộ trình giảm thuế theo Hiệp định Thương mại hàng hoá ASEAN (ATIGA) từ ngày 1/1/2018, thuế nhập khẩu các loại ô tô đến ASEAN sẽ giảm xuống 0%, cùng với đó, sự cạnh khốc liệt của dòng ô tô giá rẻ đến từ Ấn Độ đang khiến thị trường ô tô Việt Nam đang đứng trước cơn sốt thật sự.

Không dễ để các nhà sản xuất trong nước ngồi im với giá xe rẻ. (Ảnh Thành Long)

Theo báo cáo của Tổng cục Hải quan về lượng xe nhập khẩu trong tháng 1/2017, từ hai thị trường này đang có rất nhiều biến động. Theo đó xe nhập khẩu từ ASEAN tăng 233% với 3.408 chiếc, chiếm 62,8% lượng xe ôtô dưới 9 chỗ ngồi nhập khẩu của cả nước. Xe ô tô 9 chỗ từ ASEAN chủ yếu từ thị trường Thái Lan và Indonesia. Còn số ô tô nhập từ Ấn Độ về Việt Nam là khoảng 1.000 chiếc, tổng trị giá 3,7 triệu USD .

Theo lý giải của một số đại lý nhập khẩu ôtô nguyên chiếc, xe nhập khẩu tăng từ các nước ASEAN - thị trường xe nhập khẩu chính về Việt Nam như Thái Lan, Indonesia là do chính sách thuế đã và đang giảm như thuế nhập khẩu (giảm từ 40% xuống còn 30% từ ngày 1/1/2017), thuế tiêu thụ đặc biệt (giảm 5% từ tháng 7/2016 đến 31/12/2017) sẽ tác động trực tiếp, dẫn đến giá bán lẻ của mỗi chiếc xe giảm 6-7% so với trước thời điểm giảm thuế.

Không chỉ thuế nhập khẩu về 0%, từ 2018, thuế tiêu thụ đặc biệt cho ô tô có dung tích xi lanh từ 1.5L trở xuống giảm còn 35% và dung tích 1.5L-2.0L giảm xuống còn 40%. Khi đó, xe nhỏ nhập khẩu từ ASEAN sẽ được hưởng lợi kép: vừa giảm thuế tiêu thụ đặc biệt, vừa giảm thuế nhập khẩu.

Sức ép cạnh tranh sau năm 2018 được đánh giá là rất lớn đối với ngành sản xuất Việt Nam trước sức ép nhập khẩu. Ngược lại với đó, người tiêu dùng đang hi vọng có thể sở hữu một chiếc xế hộp với giá cả phải chăng. Thực tế việc có được một chiếc xe giá rẻ tại Việt Nam hiện nay vẫn chỉ là trong ước mơ bởi ô tô là mặt hàng tiêu thụ đặc biệt, vẫn còn có nhiều rào cản để có thể có một lộ trình giá rẻ. Bên cạnh đó, sức ép về nguy cơ “thua ngay trên sân nhà” của ngành công nghiệp ô tô trong nước đã không thể khiến các cơ quan hữu quan ngồi yên.

Bộ Công Thương mới đây đã phác thảo một số giải pháp để thúc đẩy công nghiệp ô tô trong nước. Cụ thể, sẽ tạo dựng thị trường đủ lớn cho các nhà sản xuất ô tô, như khuyến khích sử dụng xe nội, bảo hộ hợp lý thị trường ô tô trong nước,... Bên cạnh việc dựng các hàng rào kỹ thuật là các biện pháp chống gian lận thương mại như kiểm soát chặt việc khai báo giá tính thuế, gian lận tỷ lệ nội địa hóa, mức nội khối ASEAN nhằm hưởng các ưu đãi thuế quan.

Trao đổi với báo chí về ô tô giá rẻ, ông Phạm Anh Tuấn - Phó vụ trưởng Vụ công nghiệp nặng, Bộ Công Thương cũng cho rằng, chưa thể nói trước được vì giá cả còn phụ thuộc vào doanh nghiệp quyết định, do nhu cầu sản xuất, kinh doanh, lợi nhuận của doanh nghiệp.

Đối với ngành sản xuất ô tô trong nước, với tiềm năng từ thị trường gần 100 triệu dân, các nhà sản xuất ô tô, lắp ráp trong nước sẽ không dễ buông thị trường, hàng loạt các chính sách ưu đãi với một số dòng xe chiến lược (như xe tải, xe có dung tích xilanh thấp...). Kể cả khi áp lực cạnh tranh từ thuế nhập ASEAN các nhà sản xuất ô tô trong nước cũng không thể làm ngơ khi Việt Nam có một thị trường ô tô giá rẻ dành cho người tiêu dùng.

Ô tô giá rẻ có đi được vơi đường Việt Nam?. (Ảnh Thành Long)

Nói về viễn cảnh ô tô giá rẻ sau ngày 1/1/2018, chuyên gia tài chính TS.LS Bùi Quang Tín cho rằng: “Rõ ràng với thông tin thuế nhập khẩu theo hiệp định ATIGA đang làm cho nhiều người khấp khởi và chờ đợi thời điển áp dụng thuế về 0% để mua xe. Tuy nhiên, theo quy định lộ trình giảm thuế sẽ không đơn thuần như vậy, mà thực tế để hưởng ưu đãi thuế nhập khẩu 0% thì những dòng xe này phải có tỉ lê nội khối ASEAN đạt 40%. Trong khi đó những dòng xe đạt được tỉ lệ nội khối với mức như trên là không nhiều, mỗi hãng xe thường chỉ có 1-2 mẫu. Nghĩa là chỉ rất ít mẫu xe nhập từ ASEAN được giảm thuế và có thể giảm giá.”

Bên cạnh đó, cũng theo TS.LS Tín thì không chỉ là tỷ lệ nội địa, nội khối, việc bảo hộ sản xuất trong nước chắc chắn sẽ xảy ra. Với một chiếc ô tô nhập khẩu từ Ấn Độ về Việt Nam, nếu cách tính như hiện tại, giá chỉ trên dưới 100 triệu, như vậy thì ngành sản xuất ô tô trong nước khó có thể cạnh tranh được. Do đó việc áp dụng các biện pháp bảo hộ chắc chắn sẽ được áp dụng. Vì vậy, giá ô tô có thể giảm theo thuế nhập khẩu nhưng các loại thuế khác chắc chắn sẽ tăng lên.

Theo chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, cho dù thuế nhập khẩu ô tô về 0% vào năm 2018 thì sẽ có nhiều thuế phí khác bù lại. Nguồn thu thuế đang thiếu hụt nên nguồn thu thuế từ ô tô sẽ là một phần bù đắp rất lớn. Khó có thể có viễn cảnh ô tô giá rẻ cho người Việt bởi những loại thuế phí đi kèm. Vì vậy có giảm thuế nhập khẩu về 0 % đi nữa thì, một loại xe nhưng người Việt vẫn phải mua cao gấp 2 - 3 lần các nước khác do thuế, phí đánh vào xe quá nặng. Vì vậy dù năm 2018 thuế có về 0% đi nữa thì cũng khó mà có ô tô giá rẻ cho người tiêu dùng.”

Nói về câu chuyện ô tô giá rẻ cũng cần phải nhắc lại câu chuyện của Vinaxuki, một trong những thương hiệu suýt trở thành niềm tự hào của ngành sản xuất ô tô Việt Nam. Lãnh đạo công ty này đã từng tham vọng đưa giá xe Việt Nam sản xuất chỉ có giá 100 triệu đồng. Thậm chí lãnh đạo công ty đã từng mời cả người Nhật về nghiên cứu. Chiếc xe 100 triệu đồng từng suýt được ra đường, thế nhưng cũng vì nhiều lý do, chiếc xe 100 triệu đồng đã không thành hiện thực. Đến nay, nhiều người vẫn cho rằng giấc mơ chiếc xe 100 triệu đồng của người Việt vẫn quá viển vông.