Chiến thuật nhận vơ các vụ tấn công kiểu sói đơn độc của IS

Chiếc xe tải gây ra vụ thảm sát kinh hoàng ở Nice, Pháp trong ngày quốc khánh. Ảnh: Reuters

Các vụ xả súng, đánh bom tự sát, đâm chém, tấn công khủng bố bằng xe tải thời gian qua diễn ra dồn dập khắp nơi trên thế giới. Trong hầu hết những vụ tấn công này, thủ phạm bị nghi ngờ nhiều nhất là phiến quân Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS), theo Washington Post.

Tuy nhiên, trong một số vụ khủng bố gần đây, có vẻ như chính bộ máy tuyên truyền của IS cũng bất ngờ và không lập tức đưa ra tuyên bố nhận trách nhiệm như những vụ tấn công trước đây. Kể từ sau loạt vụ tấn công nhằm vào Paris tháng 11/2015, hầu hết các vụ việc khác mà nhóm này nhận trách nhiệm đều do các cá nhân thực hiện, những người có thể chưa từng liên hệ trực tiếp với các phần tử IS ở Iraq hoặc Syria.

Trong những vụ khủng bố kiểu "sói đơn độc" đó, những kẻ tấn công không báo trước cho IS việc họ sẽ thực hiện hành động xả súng, đâm xe, đánh bom... nhân danh tổ chức này. Thay vào đó, một số phần tử bị kích động, tự cực đoan hóa chỉ để lại những đoạn ghi âm, ghi hình tuyên bố trung thành với IS.

Trong vụ thảm sát ở Paris cuối năm ngoái, tuyên bố nhận trách nhiệm của IS được đưa ra ngay sau đó với rất nhiều thông tin chi tiết, kèm theo video và các bức ảnh. Còn với các cuộc tấn công do những kẻ "được truyền cảm hứng" bởi IS đơn độc thực hiện, bộ máy truyền thông của tổ chức này (Amaq) chỉ nhận trách nhiệm khi có được thông tin đáng tin cậy về mối liên hệ giữa kẻ tấn công với phiến quân, từ các nguồn của chính mình, hoặc từ báo giới.

"Họ đang làm công việc tương tự như các nhà phân tích, tức là theo dõi tin tức về các vụ tấn công và cố gắng tìm hiểu xem liệu chúng có xuất phát từ tư tưởng của IS hay không", J.M. Berger, một nhà nghiên cứu tại Chương trình chủ nghĩa Cực đoan, Đại học George Washington, nhận xét.

Sau khi một người đàn ông đánh bom tự sát tại thành phố Ansbach, Đức hôm 24/7, Amaq phải mất tới 19 giờ trước khi tuyên bố vụ tấn công do một kẻ bị kích động bởi IS thực hiện. Trước đó, trong vụ thanh niên Afghanistan 17 tuổi dùng rìu tấn công trên tàu hỏa Đức, Amaq cũng phải 9 tiếng sau mới tuyên bố nhận trách nhiệm.

Trong vụ tên Mohamed Lahouaiej Bouhlel dùng xe tải sát hại hàng loạt người tại thành phố Nice, Pháp, một ngày rưỡi sau kênh truyền thông của IS mới lên tiếng.

"Với các vụ tấn công dạng bị xúi giục này, những kẻ làm truyền thông cho IS tại Syria thậm chí còn không biết tới nghi phạm. Chúng không có liên hệ gì với nhau", Amarnath Amarasingam, một nhà nghiên cứu chủ nghĩa cực đoan tại Đại học Halhousie, Canada, cho biết.

Sự chậm trễ của các tuyên bố nhận trách nhiệm cho thấy IS cần thời gian để xác định mối liên hệ chắc chắn giữa kẻ tấn công và tổ chức này, chứng tỏ tổ chức này cũng rất quan tâm tới việc đưa ra thông tin chính xác, theo các nhà phân tích.

"Họ khá cẩn trọng trong việc đó. Họ thường diễn đạt văn hoa một chút", chuyên gia Berger nói. "Nếu họ có thông tin đáng tin cậy để gắn tên họ vào một vụ tấn công, thì về cơ bản họ đã thắng".

Nhận vơ

Chiến binh nhà nước Hồi giáo (IS). Ảnh: WSJ

Gần đây, khi IS liên tục đánh mất khu vực kiểm soát ở Iraq và Syria và hứng chịu nhiều thất bại nặng nề trên chiến trường, ảnh hưởng của phiến quân đã suy giảm trầm trọng. Một số nhà phân tích cho rằng IS đang áp dụng chiến thuật "nhận vơ" các vụ khủng bố khắp thế giới để khuếch trương thanh thế của mình.

Trong một số vụ việc, IS vẫn nhận trách nhiệm ngay cả khi mối liên hệ của thủ phạm với tổ chức này mong manh. Trong vụ tấn công tại thành phố San Bernardino, California tháng 12/2015, báo chí Mỹ đưa tin cặp vợ chồng nghi phạm đã đăng tải một tuyên bố trung thành với IS trên Facebook.

Amaq ngay lập tức khẳng định những kẻ này là "chiến binh của nhà nước Hồi giáo". Tuy nhiên, Cục điều tra Liên bang Mỹ (FBI) sau đó không hề xác nhận sự tồn tại của thông điệp trên Facebook.

Việc "nhận vơ" các vụ tấn công đã có lúc khiến IS bẽ mặt. Bouhlel, nghi phạm khủng bố tại Nice, và Omar Mateen, kẻ sát hại 49 người tại hộp đêm ở Orlando hồi tháng 6, dường như là người đồng tính luyến ái. Mateen và Bouhlel đều được IS nhận là "chiến binh" của tổ chức này trước khi tin tức về xu hướng tình dục của họ xuất hiện. Tình dục đồng giới là tội danh bị xử phạt nặng, thậm chí bị tử hình theo quy định của IS.

Dù vậy, bất chấp nguy cơ bị bẽ mặt như trường hợp trên, IS vẫn được lợi khi nhận đó là những vụ tấn công do nhóm xúi giục, để khuếch trương mối đe dọa do nhóm đặt ra. 

Sau vụ sát hại mục sư tại Pháp hôm 26/7, IS nhanh chóng nhận trách nhiệm. Nếu đối chiếu giữa các vụ tấn công "được chỉ đạo" hoặc "truyền cảm ứng" bởi IS, có vẻ như vụ việc này nằm ở giữa. Nghi phạm từng tìm cách tới Syria hồi năm ngoái.

Tuyên bố được Amaq đưa ra gọi kẻ tấn công là "đao phủ" và "chiến binh của Nhà nước Hồi giáo", nhưng cũng không thừa nhận IS không trực tiếp ra lệnh thực hiện vụ tấn công. Thay vào đó, tương tự như các vụ khủng bố "bị xúi giục" khác, Amaq khẳng định nghi phạm đã đáp lại lời kêu gọi tiến hành tấn công các nước tham gia liên minh chống IS tại Iraq và Syria.

Dù vậy, Amaq tuyên bố có thông tin từ một "nguồn nội bộ", mà theo nhà phân tích Amarasingam có thể là một trong những kẻ từng liên lạc với nghi phạm khi tên này muốn tìm đường sang Syria năm ngoái nhưng thất bại. Tình tiết này khiến các nhà hành pháp phương Tây không khỏi bối rối. Phải chăng việc ngăn chặn công dân tới Syria làm gia tăng khả năng những kẻ bị cực đoan hóa thực hiện khủng bố tại chính nơi họ sống?

"Đó là một phần trong chính sách tuyên truyền của IS", Amarasingam nhận định. Dường như IS muốn gửi tới các phần tử cực đoan ở châu Âu thông điệp "hoặc gói ghém hành lý lên đường, hoặc mài dao cho sắc", ông nói.

Xem thêm: Sư đoàn Vàng - đội quân rửa sạch vết nhơ từ cuộc chiến chống IS

Đội quân Quỷ đen - ác mộng của IS trên chiến trường Iraq